ترنجبین معجزه طبیعی گیاه شگفت انگیز خارشتر

ترنجبین (با نام‌های دیگر ترنگبین، ترانگبین یا خارانگبین) یک ماده طبیعی شیرین است که از شیره گیاه خارشتر (با نام علمی *Alhagi maurorum* یا *Hedysarum*) به‌دست می‌آید. این ماده به‌صورت شبنم یا بلورهای کریستالی روی ساقه و برگ‌های گیاه خارشتر تشکیل می‌شود و معمولاً در مناطق خشک و بیابانی ایران، افغانستان، پاکستان و دیگر کشورهای خاورمیانه یافت می‌شود .

نحوه تشکیل ترنجبین

ترنجبین بر اثر فعالیت حشراتی مانند زنجرک (*Poophilus nebulosus*) روی گیاه خارشتر ایجاد می‌شود. این حشرات شیره گیاه را می‌مکند و مواد دفعی آن‌ها در مجاورت هوا خشک شده و به‌صورت دانه‌های شیرین روی گیاه باقی می‌ماند . در گذشته از ترنجبین به‌عنوان یک شیرین‌کننده طبیعی استفاده می‌شد، اما امروزه بیشتر به‌خاطر خواص دارویی آن مورد توجه است .

ترکیبات اصلی ترنجبین
ترنجبین سرشار از قندهای طبیعی مانند:
- گلوکز
- فروکتوز
- ساکاروز
- تری‌ساکارید
همچنین حاوی ترکیبات مفید دیگری مانند:
- مواد معدنی (پتاسیم، منیزیم)
- آنتی‌اکسیدان‌ها (پلی‌فنول‌ها و فلاونوئیدها)
- موسیلاژ (فیبر محلول) .

طبع ترنجبین

در طب ابو علی سینا (سنتی)، طبع ترنجبین گرم و تر در نظر گرفته می‌شود و برای افراد سردمزاج مفید است، اما ممکن است برای افراد گرم‌مزاج با احتیاط مصرف شود .

طرز مصرف ترنجبین

ترنجبین معمولاً به‌صورت محلول در آب، شیر یا ترکیب با گیاهان دیگر مانند خاکشیر مصرف می‌شود. برای استفاده، 10 تا 30 گرم از آن را در آب جوش حل کرده، صاف می‌کنند و پس از ته‌نشین شدن، مایع شفاف آن را میل می‌کنند .

ترنجبین در طب سنتی کاربردهای گسترده‌ای دارد، از جمله درمان یبوست، زردی نوزادان، مشکلات کبدی، سرفه و التهاب پوست. با این حال، مصرف آن در برخی شرایط مانند اسهال خونی یا تب‌های شدید باید با احتیاط انجام شود .

 خواص ترنجبین  

 ۱. بهبود سلامت گوارش  
- درمان یبوست: ترنجبین به‌عنوان یک ملین طبیعی عمل می‌کند و مصرف ترنجبین با خاکشیر به‌صورت ناشتا می‌تواند حرکات روده را تنظیم کند .  
- کاهش نفخ و دل‌درد: برای نوزادان و بزرگسالان مفید است و به تسکین کولیک نوزادی کمک می‌کند .  
- درمان زخم معده: خاصیت ضدالتهابی آن به کاهش التهاب معده و تقویت لایه‌های مخاطی کمک می‌کند .  

 ۲. پاکسازی کبد و درمان زردی نوزادان  
- دفع سموم کبدی: ترکیب ترنجبین با خاکشیر به پاکسازی کبد و تصفیه خون کمک می‌کند .  
- درمان زردی نوزاد: با ایجاد اسهال ملایم، بیلی‌روبین اضافی را دفع می‌کند و سیستم ایمنی نوزاد را تقویت می‌نماید .  

 ۳. تقویت سیستم ایمنی و ضدالتهاب  
- مبارزه با عفونت‌ها: ترکیبات آنتی‌اکسیدانی و ضدباکتریایی آن به مقابله با بیماری‌های التهابی کمک می‌کند .  
- کاهش تب و سرماخوردگی: خاصیت خلط‌آوری دارد و برای تسکین سرفه و گلو درد مفید است .  

۴. فواید برای پوست و مو  
- درمان جوش و آکنه: خواص ترنجبین برای پوست و جوش بسیار موثر و مفید می باشد زیرا خاصیت ضدباکتریایی آن به کاهش التهاب پوست و کنترل سبوم کمک می‌کند .  
- رفع لک و شفافیت پوست: مصرف خوراکی آن همراه خاکشیر به تصفیه خون و روشن‌شدن پوست منجر می‌شود .  - درمان شوره سر: استفاده از ترنجبین و خاکشیر به کاهش خارش و پوسته‌ریزی پوست سر کمک می‌کند .  ۵. سایر خواص  
- کمک به دیابت: برخی مطالعات نشان می‌دهد که ترنجبین ممکن است به تنظیم قند خون کمک کند .  
- دمنوش ترنجبین برای تقویت باروری مردان: در طب سنتی برای بهبود کیفیت اسپرم استفاده می‌شود .  
-ترنجبین برای کلیه:  کمک به دفع سنگ کلیه زیرا خاصیت ادرارآوری آن، به پاکسازی کلیه‌ها کمک می‌کند .  

ترنجبین برای نوزاد

1. درمان زردی نوزاد: ترنجبین با خاصیت ملین و مسهل ملایم، به دفع بیلی‌روبین (عامل زردی) از طریق روده کمک می‌کند.
2. پاکسازی دستگاه گوارش: خونابه‌ها و مواد زائد باقی‌مانده از دوران جنینی را دفع می‌کند.
3. تقویت سیستم ایمنی: با پاکسازی روده‌ها، احتمال عفونت‌ها و بیماری‌های ویروسی را کاهش می‌دهد.
4. کاهش دل‌پیچه و بهبود خواب: نوزادانی که ترنجبین مصرف می‌کنند، کمتر دچار بی‌قراری و نفخ می‌شوند.
5. افزایش اشتها: میل نوزاد به شیر مادر را بیشتر می‌کند.

 نحوه مصرف ترنجبین برای نوزاد 

- تهیه شربت: یک قاشق چای‌خوری ترنجبین را در یک چهارم استکان آب جوش حل کرده و پس از صاف کردن، به نوزاد بدهید.
- مقدار مصرف: ابتدا با مقدار کم (مثلاً ۳-۵ قطره) شروع کنید و در صورت عدم اسهال، بعد از ۲ ساعت تکرار کنید.
- مدت درمان: معمولاً ۳ تا ۷ روز ادامه می‌یابد تا زردی کاهش یابد.
- ترکیب با تخم گشنیز: جوشانده تخم گشنیز نیز در کنار ترنجبین برای درمان زردی توصیه می‌شود.

### عوارض و نکات احتیاطی 
1. خطر آلودگی: ترنجبین ممکن است حاوی حشرات باشد بنابراین از منابع بهداشتی خریداری شود.
2. اسهال و کم‌آبی: مصرف بیش از حد باعث اسهال شدید و کم‌آبی بدن نوزاد می‌شود.
3. مشورت با پزشک: قبل از استفاده، خصوصاً برای نوزادان زیر یک ماه، با پزشک مشورت کنید.
4. عدم استفاده در موارد خاص: اگر نوزاد دچار انسداد روده، تب شدید یا حساسیت باشد، نباید از ترنجبین استفاده کرد.

 مقایسه با روش‌های دیگر درمان زردی 

- فتوتراپی (نوردرمانی): روش استاندارد پزشکی برای کاهش سریع بیلی‌روبین است.
- شیردهی مکرر: به دفع بیلی‌روبین از طریق ادرار کمک می‌کند.
- شیرخشت: گاهی در ترکیب با ترنجبین استفاده می‌شود و اثر مشابهی دارد.

ترنجبین در طب سنتی به‌عنوان یک روش کم‌عارضه برای زردی نوزاد شناخته می‌شود، اما باید با احتیاط و تحت نظر پزشک استفاده شود. در موارد زردی شدید، روش‌های پزشکی مانند فتوتراپی ارجح هستند. همیشه از کیفیت و بهداشت ترنجبین اطمینان حاصل کنید و در صورت بروز عوارض، مصرف را قطع نمایید.

عوارض ترنجبین 

- افراد گرم‌مزاج یا مبتلا به اسهال خونی باید با احتیاط مصرف کنند .  
- در دوران بارداری و شیردهی، بهتر است با پزشک مشورت شود .  

ترنجبین یک ماده پرخاصیت با کاربردهای متنوع است، اما مصرف آن باید با توجه به شرایط فردی و تحت نظر متخصص انجام شود.

خرید ترنجبین

برای خرید ترنجبین، میتوانید از گزینه های مختلفی با توجه به نیاز خود (خرده یا عمده) و کیفیت محصول انتخاب کنید. فروشگاه تیارمزه تذنجبین را بصورت خرد و عمده ارائه می نماید.

 نکات مهم قبل از خرید  
- کیفیت: ترنجبین مرغوب باید رنگ زرد و روشن داشته باشد، نه تیره یا قهوهای .  
- عوارض: برای افراد گرممزاج یا مبتلا به مشکلات طحال مناسب نیست .  
- بهترین زمان خرید: فصل پاییز به دلیل عرضه ترنجبین تازه .